Przedszkole Publiczne Nr 49

                                              

 

 PROFILAKTYKA LOGOPEDYCZNA W PRZEDSZKOLU  

 

        Mowa to podstawowy środek  porozumiewania się między ludźmi. Za pomoca mowy ludzie przekazują sobie informacje,wyrażają uczucia, dyskutują. Mowa- to społecznie wprowadzony system znaków i reguł operowania nim, używanie języka- system znaków, dźwięków służący do porozumiewania się.

       Dziecko przyswaja sobie mowę od otaczającego świata drogą naśladownictwa. Rozwój mowy trwa kilka lat i możemy podzielić go na okresy:

1. Okres melodii ( 0-1 roku życia) to różne dźwieki,płacz,krzyk. Drugi, trzeci miesiąc to głużenie. Około szóstego miesiąca życia rozpoczyna się gaworzenie. Dziecko głuche głuży, ale nie gaworzy.

2. Okres wyrazu (1-2 roku życia)  na początku tego okresu powinny pojawić się pojedyńcze słowa (mama,tata,baba,daj), z czasem pojawia się ich więcej.Powinny być wszystkie samogłoski oprócz nosowych. Są również spółgłoski :p,b,m,t,d,n,k,ś czasem ć.

3.Okres zdania (2-3 rok zycia) doskonali sie mowa ,bogaci zasób słów. Dziecko powinno wymawiać głoski: p,b, m,f,w,ś,ź,ć,dź,ń,k,g,h,t,d,n,l. Czasami głoski te w trudnych zestawieniach są upraszczane  na skutek małej sprawności narzadów artykulacyjnych( język, policzki, wargi, napięcie mięśniowe- wzmożone lub obniżone,  mała ruchomość żuchwy).

4. Okres swoistej mowy dziecięcej (3-7 rok życia). do czwartych urodzin powinny pojawić się głoski : s, z,c,dz.Po piątych urodzinach dziecko powinno opanować szereg szumiący: sz,ż,cz,dż.

      Jeżeli dziecko do trzeciego roku życia nie wypowiada nawet krótkich , prostych zdań - mamy do czynienia z opóźnionym rozwojem mowy. Dzieli się go na dwa rodzaje: swoisty i nieswoisty. Swoisty jest związany ze słabą stymulacją do rozmowy mowy ( brak bodźców, telewizor, telefon). Nieswoisty ma związek z różnego rodzaju uszkodzeniami układu nerwowego.

Zaburzenia  w rozwoju mowy:

Bezdźwięczność - to wymawianie głosek dźwięcznych bezdźwięcznie ( b, p - np. butelka=putelka, bułka = półka,  f,w np. woda = fota,                  t, d- np.daj = taj. Częstą przyczyną  bezdźwięczności  jest zaburzenie słuchu fonematycznego ( słyszenie i róznicowanie  dźwięków mowy) jest to jedna z przyczyn. Kolejną może być np. obniżone napięcie artykulatorów lub całego ciała. Możliwe też jest skrócone wędzidełko.

Jąkanie - to zaburzenie płynności mówienia. Pojawia się zwylke w wieku przedszkolnym. Może być fizjologiczne, związane z rozwojem i brakiem synchronizacji układu nerwowego. Ten typ  jąkania ma prawo trwać około pół roku i z czasem zanika. Może również utrwalić się i często ma podłoże psychologiczne.

Seplenienie -

1.międzyzębowe - to nieprawidłowa wymowa głosek szeregu syczącego, (s,z,c,dz) szumiącego, (sz,ż,cz,dż) ciszącego (ś,ź,ć,dź). Objawia się ono wymawianiem głosek z językiem wysuniętym między zębami.

2.boczne- gdy powietrze  ucieka bokiem pomiędzy trzonowcami, daje charakterystyczne dźwięki  przpominające Kaczora Donalda.

Obniżona sprawność artykulatorów związana jest z np. słabym żuciem i napięciem mięśniowym ( dziecko nie gryzie, dostaje gotowe papki) , może powodować mowę bełkotliwą  oraz słabą praksję (precyzja ruchów języka), i kinestezję (dziecko nie czuje gdzie i jak układać artykulatory np. język, układać wargi).

Kappacyzm i gammacyzm - zastepowanie tylnojęzykowych k,g, h głoskami typu t,d np. Kuba = Tuba. Może być związane z obniżona sprawnością języka, zwłaszcza w jego tylnej częsci.

Nosowanie - często ma związek  z usunięciem migdałków. Języczek podniebienny nie domyka się wpuszczając powietrze do jamy nosowej.

Połykanie infantylne - powinno zniknąćokoło 3 roku życia. Polega ono na tłoczeniu języka pomiędzy zęby co w efekcie powoduje seplenienie międzyzębowe.

Nieprawidłowa pozycja spoczynkowa języka - prawidłowo język znajduje sie w tzw. wertykalno-horyzontalnej pozycji. Chodzi o to, że               w naturalnej pozycji jest płaski i przyklejony do podniebienia. Jego boki dotykaja wewnętrznej strony górnych trzonowców. Nieprawidłowość wiąże się z obniżonym napięciem, oddychaniem buzią , często nieprawidłowym żuciem i połykaniem oraz seplenieniem międzyzębowym.

Reranie - to nieprawidłowa realizacja głoski " r".Głoska ta powinna pojawić się do siódmych urodzin, nieprawidłowość to wymowa jako "l', "j', opuszczana bądź realizowana w złym miejscu.

Wędzidełko ( wargowe lub podjęzykowe) - jeżeli jest mocno skrócone, dziecko nie jest w stanie pionizować języka. Czubek i boki języka powinny swobodnie dotykać wałka dziąsłowego za górnymi zębami przy otwartej buzi. Skrócone wędzidełko wargowe może ograniczyć ruchomość warg.

Zgryz - Jest silnie związany z wadami wymowy. Nienaturalnie wystające przednie zęby (protruzja) może być wywołana parafunkcjami ( ssanie kciuka). W efekcie  wywołuje wady wymowy, najczęściej seplenienie międzyzębowe. Dzieje się tak dlatego , że kciuk w buzi  przytrzymuje język na dole , co ogranicza jego pionizację.

Zaburzone czucie głębokie - często wiąże się z mową chaotyczną , bełkotliwą , jak przy  obniżonym napięciu. Dzieci z zaburzeniami SI mogą mieć obniżoną precyzję ruchów języka z powodu ograniczonego czucia.

Dziecko powinno mieć buzię zamkniętą , Otwarta buzia to przede wszystkim nieprawidłowy tor oddechowy, osłabienie  mięśni artykulatorów oraz częste infekcje. Może to napędzać przerost migdałków podniebiennych, ich nacisk na trąbkę słuchową , a w efekcie niedosłuch i częste zapalenie ucha.

Profilaktyka :

1.Należy zachęcać dzieci do jedzenia różnych konsystencji, jak najczęściej pokarmów twardych, wymagajacych długiej obróbki (marchewka, skórka od chleba, jabłko).

2.Prawidłowy tor oddechowy - zawsze nabiermy powietrze nosem , bierzemy wdech nosem.

Przykładowe ćwiczenia:

dmuchanie piórek, papierków, wiatraczków, kto dmuchnie dalej , dmuchanie piłeczki pimpongowej , rozdmuchiwanie plamki farby na kartce, gra na grzebieniu owiniętym bibułą , bańki mydlane ,gotowanie wody-dmuchanie do wody przez słomkę .

3. Usprawnianie i wzmacnianie warg i policzków :

- uśmiech i dziubek na zmianę , wysyłanie całusków, wymawianie głoski "iiii" przy szerokim uśmiechu, parskanie.

4.Usprawnianie języka - wszystkie głoski realizowane są za zębami. Język nie jest napięty i cieńki tylko szeroki i elastyczny.

Ćwiczenia : "mycie" wewnętrznej stony zębów językiem , cofanie języka w głąb jamy ustnej , kląskanie, przyssanie języka do podniebienia , "podskoki" językiem, " zamiatanie" sufitu językiem (podniebienia) i policzków itp.

5. Usprawnianie gardła - chuchanie na dłonie, ziajanie jak piesek , śmiech z głoską "h",  ziewanie.